Pisałem już w Model release na temat zgody dotyczącej rozpowszechniania wizerunku, a także co powinno być w takim dokumencie. Wspominałem również o prawie odwołania takiej zgody. Ostatnio koleżanka A. (pozdrawiam 🙂 ) podrzuciła mi pewien dokument z prośbą o ocenę. Rzecz się dzieje w Polsce, modelka Polka, fotograf też. Modelka podpisuje zgodę o tej oto treści (tym razem ?zagraniczny tekst? to nie licencja poetica autora, a rzeczywisty tekst podpisany przez modelkę).
?I hereby give the Photographer and assigns my permission to license the Images and touse the Images in any media for any purpose (except pornographic or defamatory) which may include, among others, advertising, promotion, marketing and packaging for any product or service. I agree that the Images may be combined with other images, text and graphic, and cropped, altered or modified.
I agree that I have no rights to the images, and all rights to the Images belong to the Photographer and Assigns.
I acknowledge and agree that I have no further right to additional consideration or accounting, and that I will make no further claim for any reason to Photographer and/or Assigns.
I acknowledge and agree that this release is binding upon my heirs and assigns. I agree that this release is irrevocable, worldwide and perpetual, and will be governed by the laws of Poland.?
Oczywiście na wstępie należałoby przypomnieć, że Polacy nie gęsi itp., ale darujmy sobie. Podpisała dziewczyna, to musi z tym żyć. Jak nie zna języka angielskiego, to może starać się próbować powołać na błąd w rozumieniu prawa cywilnego. Ale czy nie ma innych możliwości? Przyjrzyjmy się jednak bliżej treści i oceńmy na chłodno. Przejdźmy do tekstu oświadczenia. Pierwsza część (dwa akapity) oświadczenia nie budzi żadnych zastrzeżeń. Strony mogą dobrowolnie ustalić zakres wykorzystania wizerunku osoby uwiecznionej na zdjęciach. Jeżeli jesteś fotografem, to jest to dla Ciebie bardzo wygodna i szeroka formuła i możesz śmiało ją stosować (ale może jednak lepiej po polsku). Jeżeli zaś jesteś modelką, to zastanów się, czy chcesz udzielić tak szerokich uprawnień. Bardziej interesujące jest zdanie 3 i 4. Zacznijmy od końca, bo ono będzie implikowało ewentualnie ważność zobowiązań określonych w zdaniu trzecim. Fotograf, który korzysta z takiego oświadczenia nie ma dostatecznej wiedzy o polskim prawie. Skoro wizerunek zaliczany jest do dóbr osobistych, to nie jest zbywalny, tym samym passus ?I acknowledge and agree that this release is binding upon my assigns? nie może mieć zastosowania w polskim porządku prawnym. Nie ma możliwości aby występowali ?my assigns?.
W ?Model release? wspominałem, że zgodę na publikację wizerunku można odwołać. Tak więc oświadczenie, że zgoda jest nieodwoływalna (irrevocable), wieczna (perpetual) i obejmująca cały świat (worldwide) jest ewidentną pomyłką. W tomie 13. Systemu Prawa Cywilnego ?Prawo autorskie? pod redakcją prof. J. Barty, wyraźnie wskazano, że ?Zezwolenie na rozpowszechnianie wizerunku jest upoważnieniem, które musi być zgodne z ustawa i zasadami współżycia społecznego (art. 58 KC). Ma ono charakter odwołalny w każdym momencie, aż do chwili, w której odwołanie stanie się bezprzedmiotowe, ponieważ interes niemajątkowy został już skonsumowany?. Zgoda na publikację poddana jest polskiemu prawu (will be governed by the laws of Poland). Skoro tak, to zgodnie z art. 58 §3 kodeksu cywilnego należy uznać, że oświadczenie o nieodwołalności jest nieważne, a tym samym nie wiąże modelki. Wróćmy do trzeciego zdania oświadczenia, a w zasadzie do jego drugiej części, gdzie modelka oświadcza, że nie będzie miała w przyszłości żadnych roszczeń względem fotografa. Wobec faktu, że można cofnąć zgodę nie można uznać za obowiązujące zrzeczenie się dochodzenia jakichkolwiek roszczeń od fotografa w przyszłości. Gdy modelka cofnie zgodę na rozpowszechnianie wizerunku, a fotograf będzie nadal go rozpowszechniał (np. poprzez udzielanie dalszych licencji do zdjęć z wizerunkiem), to jak najbardziej przysługiwać będzie jej ochrona prawna.
Jak cofnąć taką zgodę? Najlepiej przesłać do fotografa pisemne oświadczenie, że cofasz zgodę na publikację wizerunku, udzieloną wtedy a wtedy. W związku z cofnięciem zgody wzywasz fotografa do zaprzestania rozpowszechniania wizerunku (w zasadzie zdjęć z wizerunkiem) po dacie otrzymania pisma.
Garść paragrafów:
Art. 58. Kodeksu cywilnego
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2004 r. (sygn. akt I CK 495/03).
?Udokumentowany pismem sprzeciw powódki przeciw rozpowszechnianiu jej fotografii nie budzi wątpliwości, odnośnie do braku zezwolenia wymaganego według art. 81 ust. 1 prawa autorskiego. Jeżeli fotografia była wykonywana za oczywistym zezwoleniem modeli (pozowanie), a nawet zaakceptowany został zestaw przeznaczony do rozpowszechniania, to ze względu na przedmiot zezwolenia (komercyjną eksploatację wizerunku) ściśle związany z dobrem osobistym, do którego uprawniona jest tylko przedstawiana osoba, zezwolenie mogło być cofnięte i wiązało wydawcę. Usytuowanie przepisu art. 81 oraz wyjątek od konieczności uzyskania zezwolenia wskazany w zdaniu drugim ust. 1 i dalsze wyjątki z ust. 2 wskazują, że zakres ochrony ogranicza się do rozpowszechniania wizerunków, stanowiących przeważnie dzieła w rozumieniu tego prawa, powstałe przy współpracy osoby przedstawianej, której „zezwolenie” jest elementem czynności prawnej, zazwyczaj odpłatnej, która zastrzega dla siebie wynagrodzenie. Jest to więc czynność zbliżona do umowy o artystyczne wykonanie (prawo pokrewne). Nie ulega bowiem wątpliwości, że wizerunki powstałe przy pozowaniu wymagają eksponowania przez modele cech indywidualnych swej osoby.?