Wydrukuj sobie Nikona

23

Wykorzystanie drukarki 3D może rodzić problemy natury prawnej. Detal, który miałby zostać wytworzony za pomocą takiej drukarki, może podlegać ochronie na podstawie różnych przepisów prawa. Na to, czy dany detal może być odtworzony ma nie tylko wpływ zakres ochrony prawnej, ale również kwestia kto i w jakim celu dokonuje tego wytworzenia.

W wielu przypadkach dany detal może podlegać ochronie przewidzianej w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 ust.2 pkt 5 utworem są utwory wzornictwa przemysłowego. Wykorzystanie jakiegokolwiek utworu w rozumieniu przepisów powyższej ustawy wymaga posiadanie stosownego uprawnienia w postaci autorskich praw majątkowych na konkretnych polach eksploatacyjnych lub co najmniej praw licencyjnych. W zakresie dozwolonego użytku ustawa dopuszcza do korzystania z licencji ustawowej zgodnie z warunkami określonymi w art. 23 ust. 1. Przepis ten daje uprawnienie do nieodpłatnego korzystania (bez zezwolenia twórcy) z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Nie upoważnia on jednak do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. W obecnym stanie prawnym można więc pokusić się o stwierdzenie, że przepisy art. 23 ustawy dają możliwość odtworzenia zagubionej części, czy zepsutej zabawki. Przepis ten jednak nie będzie miał zastosowania w przypadku wykorzystywania drukarki 3D dla celów innych niż osobiste, np. w celach komercyjnych. W przypadkach użycia komercyjnego należy sprawdzić ?stan prawny? detalu, mając na uwadze również przepisy dotyczące wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i patentów (dwa ostatnie jednak w nieznacznym zakresie). Obowiązkową lekturą jest więc ustawa z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z art. 95 tejże ustawy na wzór użytkowy może być udzielone prawo ochronne, poprzez uzyskanie którego nabywa się prawo wyłącznego korzystania ze wzoru użytkowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Takiej samej ochronie podlegają wzory przemysłowe. Należy jednak pamiętać, że prawo własności przemysłowej zawiera licencję ustawową pozwalającą produkować części zamienne. Nowelą z dnia 29.06.2007 r. dodano do art. 106¹ zawierający tak zwaną klauzulę napraw. W myśl tejże klauzuli ochrona z tytułu prawa z rejestracji wzoru nie przysługuje wytworowi, który stanowi część składową wytworu złożonego, używaną do naprawy tego wytworu w taki sposób, by przywrócić mu jego wygląd początkowy. Osoby trzecie mogą korzystać z wytworu poprzez jego wytwarzanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu, import, eksport lub używanie wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub poprzez składowanie takiego wytworu dla takich celów. Klauzula ta nie określa, w jaki sposób i jakimi metodami ma odbywać się produkcja, dlatego też dozwolone jest również odtworzenie detalu za pomocą drukarki 3D.

Jeżeli jednak nie zachodzą żadne przesłanki ustawowe pozwalające na mocy ustawy na komercyjne wykorzystanie detalu, który ma zostać wydrukowany, to każde takie użycie musi znaleźć swoją podstawę prawną w umowie z podmiotem uprawnionym. Brak takiej zgody skutkuje konsekwencjami prawnymi przewidzianymi czy to w prawie autorskim, czy w prawie własności przemysłowej.

 Należy również zauważyć, że w wyniku ?wydrukowania? detalu podlegającego ochronie nie nabywa się w tym zakresie żadnych praw własności intelektualnej. Prawa te nadal pozostają przy podmiocie uprawnionym. Oczywiście w przypadku modyfikacji ?pierwowzoru? może powstać utwór zależny i w takiej sytuacji podlegać on będzie odrębnej ochronie, a wszelkie prawa przysługiwać będą twórcy utworu zależnego. Należy jednak pamiętać, że w celu stworzenia w sposób legalny utworu zależnego trzeba mieć stosowną zgodę twórcy utworu pierwotnego na jego wykorzystanie.